Δημοσιεύσεις στα Ελληνικά

Μια πρόταση για την Ιρλανδία

H Ευρωχώρα βρίσκεται σε κρίση, που αργά αλλά σταθερά εξαπλώνεται από τη μία χώρα της περιφέρειας στην άλλη. Στο τέλος, θα φτάσει και στο κέντρο. Για την κατάσταση αυτή κατηγορούνται οι υποτιθέμενες σπάταλες χώρες της Μεσογείου. Αλλά η εξήγηση αυτή σίγουρα δεν μπορεί να ισχύει για την Ιρλανδία και την Ισλανδία. Και στις δύο περιπτώσεις, οι συγκεκριμένες χώρες υιοθέτησαν τη νεοφιλελεύθερη στάση απέναντι στις τράπεζες που προωθούν οι διαμορφωτές πολιτικής στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, με καταστροφικά αποτελέσματα. Οι τράπεζες δημιούργησαν μια τεράστια φούσκα που έσκασε, όπως κάποια στιγμή συμβαίνει με όλες οι φούσκες, και στη συνέχεια περίμεναν από τις κυβερνήσεις τους να απορροφήσουν όλες τις ζημίες. Μια ανάλογη κατάσταση επικράτησε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά στη δική μας περίπτωση τα χρέη ήταν σε δολάρια και η κεντρική τράπεζα απλά τύπωσε, δάνεισε, και επέκτεινε εγγυήσεις συνολικής αξίας 29 τρις δολαρίων για κακές τραπεζικές τακτικές. Ακόμη και στην περίπτωση μας, η διάσωση των χρεοκοπημένων τραπεζών και άλλων χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων ήταν ένα τεράστιο λάθος, αλλά ήταν ένα λάθος που οικονομικά μπορούσε να το αντέξει η χώρα. Η Ιρλανδία και η Ισλανδία δεν ήταν τόσο τυχερές καθώς τα χρέη των τραπεζών τους ήταν σε «ξένα» νομίσματα. Με αυτό εννοώ ότι αν και το τραπεζικό χρέος της Ιρλανδίας ήταν σε ευρώ, η κυβέρνηση της Ιρλανδίας είχε παραιτηθεί από το δικαίωμα να εκδίδει το δικό της νόμισμα υπέρ της υιοθέτησης ενός ουσιαστικά ξένου νομίσματος--το ευρώ εκδίδεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Κάθε ευρώ που εκδίδεται στην Ιρλανδία είναι τελικά μετατρέψιμο σε ένα ευρώ της ΕΚΤ. Δεν υπάρχει η δυνατότητα υποτίμησης του ευρώ από τις ιρλανδικές αρχές ούτε η δυνατότητα δημιουργίας ευρώ από την ΕΚΤ για μια εκκαθάριση των αγορών. Η Ιρλανδία είναι σε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη της Αργεντινής πριν από μια δεκαετία, όταν συνέδεσε το νόμισμά της με το αμερικανικό δολάριο. Παρά ταύτα, οι ευρωπαϊκές αρχές απαιτούν περισσότερη λιτότητα, που προκαλεί περαιτέρω μείωση των ρυθμών ανάπτυξης. Όπως έχουν ανακαλύψει τόσο η Ιρλανδία όσο και η Ελλάδα, η λιτότητα δεν οδηγεί σε μείωση των ελλειμμάτων επειδή τα φορολογικά έσοδα μειώνονται γρηγορότερα από τις περικοπές στις δαπάνες. Την ώρα που γράφω αυτό το κείμενο, το κέντρο της Αθήνας καίγεται. Υπάρχει εναλλακτικός δρόμος;

Στο κείμενο που ακολουθεί υποστηρίζω ότι υπάρχει. Ξεκινώ συνοψίζοντας τις χρηματοοικονομικές αδυναμίες της Ισλανδίας και της Ιρλανδίας. Στη συνέχεια—επίσης γρήγορα—συνοψίζω το επιχείρημα υπέρ της ελάφρυνσης του χρέους ή της αθέτησης πληρωμών. Στη συνέχεια παρουσιάζω ένα πρόγραμμα άμεσης δημιουργίας θέσεων εργασίας που θα μπορούσε να βάλει ξανά την Ιρλανδία σε τροχιά ανάκαμψης. Η κατανόηση των χρηματοοικονομικών προβλημάτων και των πιθανών λύσεων θέτει την πρόταση για ένα πρόγραμμα απασχόλησης στη σωστή του διάσταση: η πλήρης εφαρμογή ενός προγράμματος εγγυημένης απασχόλησης δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί με τις τρέχουσες χρηματοοικονομικές ρυθμίσεις. Αλλά μπορεί κάτι να γίνει.