Δημοσιεύσεις στα Ελληνικά

Του Κωστα Καλλιτση

Kathimerini, 24 Φεβρουάριος 2013. All Rights Reserved.

Τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου η κυβέρνηση είχε κάνει με πομπώδη τρόπο κάποιες εξαιρετικά πρόχειρες ανακοινώσεις για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων. Επρόκειτο για μια συρραφή 20 «νέων» προγραμμάτων, εκ των οποίων τα 13 ήταν παλιά («έτρεχαν» ήδη αρκετά χρόνια...), ενώ τα νέα, τα υπόλοιπα 7, έβριθαν από ασάφειες και ποικίλες εκκρεμότητες. Γιατί η συρραφή είχε γίνει στο πόδι.

Απόδειξη της προχειρότητας, το γεγονός ότι (σήμερα ακόμη...) τα νέα προγράμματα παραμένουν στα χαρτιά. Κάτι ως έπεα πτερόεντα...

Με την ευκαιρία της συζήτησης για την ανεργία, των αρχηγών των τριών κομμάτων, στις αρχές της εβδομάδας όλοι θα θέλαμε να πιστέψουμε ότι κάτι άλλαξε. Οτι, τελικά, ο συναγερμός που πεισματικά και έντονα σημαίνει ο κ. Ηλ. Κικίλιας, διοικητής του ΟΑΕΔ, εισακούστηκε. Και ότι η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα με την υπευθυνότητα, τον ριζοσπαστισμό και την ταχύτητα που επιβάλλεται. Γιατί η κατάσταση είναι δραματική και ραγδαία επιδεινώνεται.

Μέσα στην 4ετία, οι άνεργοι πλήθυναν κατά ένα εκατομμύριο—η Στατιστική μετράει 1.345.715, περίπου 786.000 είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ. Ο απόλυτος αριθμός είναι εφιαλτικός. Εφιαλτικά είναι και τα ποιοτικά στοιχεία: Η ανεργία πλήττει νέες ομάδες, αρχηγούς και μέλη οικογενειών που βρίσκονται στην παραγωγική ηλικία 30–55 ετών. Οι οικογένειες αδυνατούν να στηρίξουν τα άνεργα μέλη τους, λόγω της μείωσης μισθών και εισοδημάτων. Περίπου 1,6 εκατ. συμπολίτες μας ζουν στις 450 χιλιάδες οικογένειες στις οποίες δεν μπαίνει ούτε ένα μεροκάματο. Υπάρχουν (σήμερα ακόμη!) κατηγορίες συμπολιτών μας, άνεργοι, που το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης τους αφήνει χωρίς υγειονομική περίθαλψη. Επίδομα ανεργίας (σήμερα ακόμη!..) δικαιούται μόλις ο ένας στους τρεις εγγεγραμμένους ανέργους. Το δε ποσοστό αναπλήρωσης του μισθού και η διάρκεια χορήγησης του επιδόματος ανεργίας κατατάσσουν τη χώρα μας στην τελευταία θέση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η κατάσταση είναι απολύτως έκτακτη. Απαιτούνται έκτακτα μέτρα. Χωρίς ιδεοληψίες και παρωπίδες. Η ιδέα του Hyman Minsky, που την έχει διεξοδικά επεξεργαστεί το Levy Economics Institute, για το Δημόσιο ως τον «εργοδότη εσχάτης προσφυγής» είναι μια χρήσιμη και ρεαλιστική ιδέα, εφόσον εφαρμοστεί σωστά, δηλαδή (α) για περιορισμένο χρόνο και χωρίς προσδοκίες μονιμοποίησης, (β) σε δραστηριότητες υψηλής κοινωνικής προτεραιότητας, (γ) με διαφάνεια στην επιλογή των εργαζομένων. Για παράδειγμα: Τα έσοδα από την Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης για την καταπολέμηση της ανεργίας (ν. 3986/2011) υπολογίζεται ότι ανέρχονται σε 280 εκατ. ευρώ ετησίως. Θα ήταν αρκετά για να χρηματοδοτηθεί ένα πρόγραμμα δημιουργίας 100.000 θέσεων για 4 μήνες με τον βασικό μισθό ή για 6 μήνες αν αυτό το πρόγραμμα συνδυαστεί με απαλλαγή από τις ασφαλιστικές κρατήσεις.

Πολλοί συνδυασμοί ειδικών προγραμμάτων (για οικογένειες χωρίς ούτε ένα μισθό, για ανέργους άνω των 55 που δεν έχουν πιθανότητα επανένταξης στην αγορά εργασίας, για μακροχρόνια ανέργους με ειδικότητες που δεν ζητιούνται ή σε κλάδους που φθίνουν...) θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν εφόσον, εκτάκτως, πετυχαίναμε τη μεταφορά κάποιων κονδυλίων από το ΕΣΠΑ στο Κοινωνικό Ταμείο. Εγκυροι παράγοντες εκτιμούν ότι θα μπορούσε να μεταφερθεί άνετα (δηλαδή, χωρίς αναπτυξιακό κόστος) περίπου 1 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ, κεφάλαια που είναι «κρυμμένα» πίσω από διάφορους κωδικούς και που θεωρείται βέβαιο ότι δεν θα απορροφηθούν στις δράσεις για τις οποίες προορίζονται. Με αυτά τα κεφάλαια, αν σωστά αξιοποιηθούν, μπορούν να γίνουν θαύματα που (ακριβώς!) θα κρατήσουν λίγο - όσο χρειάζεται για να περάσει ο πλέον σκληρός και δύσκολος χρόνος. Σε μία «κανονική» χώρα, μετά από πολυετή και πρωτοφανή ύφεση, που θα περιορίσει την αξία του ΑΕΠ κατά 25% ή 48 δισ. ευρώ από το 2008 έως τα τέλη 2013 και θα αυξήσει την ανεργία από 7,5% το 2008 στο 27,5% στα τέλη του 2013, θα είχε γίνει ένας σοβαρός σχεδιασμός πολιτικών ανακούφισης της ανεργίας και περιορισμού της καταστροφής νέων θέσεων εργασίας. Δεν έγινε μέχρι σήμερα. Και αν κρίνω από όσα έγιναν και (ακόμη περισσότερο) από όσα ακούγονται μετά τη σύσκεψη των τριών πολιτικών αρχηγών είναι ορατός ο κίνδυνος να μη γίνει κάτι ούτε τώρα. Τι πρέπει να γίνει; Πρώτον, άμεσα να καταστρωθεί ένα σχέδιο με δράσεις, στόχους και κόστη. Ωστε, δεύτερον, με βάση αυτό το σχέδιο, ο πρωθυπουργός να ζητήσει από τον κ. Μπαρόζο, εκτάκτως, τη μεταφορά κονδυλίων από το ΕΣΠΑ στη μάχη για την ανακούφιση της ανεργίας. Αντί για σχέδιο, ο υπουργός Εργασίας συγκαλεί (ποιος του το θύμισε;) ένα απολύτως άχρηστο γραφειοκρατικό όργανο, την Εθνική Επιτροπή Απασχόλησης! Ωραία!.. Αν, παράλληλα με αυτές τις συζητήσεις μεταξύ ασχέτων, δοθούν και κάποια (χρυσά...) προγράμματα εκατομμυρίων ευρώ στα ΚΕΚ, η τραγωδία θα είναι τέλεια. Και η οργή, επίσης.